Hvenær tala skal og hvenær þegja

1Oft er áminnt í ótíma,
tíðum er viturlegra að þegja.
2 Betra er að áminna en byrgja reiði inni,
3 sá sem gengst við ávirðingu þarf eigi að bera kinnroða.
4 Líkur geldingi, sem reynir að nauðga mey,
er sá sem vill koma á rétti með ofstopa.
5 Margur er þögull og þykir vitur,
aðrir baka sér óvild með málæði sínu.
6 Margur er þögull enda orða vant,
annar þegir og bíður síns tíma.
7 Vitur maður er þögull uns tímabært er að tala,
málugur og heimskur talar í ótíma.
8 Fyrirlitinn verður fjölmálgur maður,
hataður sá sem frekju beitir.
Þér er hollt að sýna bót við áminningu
því að með því má forðast ásetningssynd. [

Skyndilegar breytingar á högum manna

9Stundum verður manni lán úr óláni
en stundum happ að óhappi.
10 Til er að gjafmildi verði þér eigi til góðs
en sumar gjafir endurgjaldast tvöfalt.
11 Upphefð veldur sumum niðurlægingu,
stundum hefjast menn úr hneisu.
12 Til er að menn kaupi mikið fyrir lítið
en megi svo gjalda það sjöfalt.
13 Vitur maður hlýtur vinsældir af fáum orðum
en fagurmælum heimskingja er á glæ kastað.
14 Eigi mun gjöf óskynsams manns gleðja þig
því að hann væntir margra í stað einnar.
15 Hann gefur smátt en lastar hátt,
lýkur upp munni og hrópar eins og kallari.
Hann lánar í dag en krefur á morgun,
slíkur maður vekur hatur.
16 Heimskinginn segir: „Ég á engan vin
og fæ enga þökk fyrir velgjörðir mínar.“
Þeir sem brauð hans eta baktala hann,
17 hve oft verður hann ekki að athlægi?
Það sem hann á er illa fengið
og það sem hann á ekki skiptir hann engu. [

Ógætni í orðum

18Betra er manni að missa fóta en stjórn á tungu,
þannig hendir illan mann bráð hrösun.
19 Fávís maður er eins og óviðeigandi frásögn
sem sífellt er á vörum óagaðra manna.
20 Spakmæli heimskingja eru einskis metin
því að þau eru í ótíma töluð.
21 Mörgum forðar fátækt frá synd,
þá nagar samviskan eigi er lagst er til hvíldar.
22 Margur fer með sig á feimni
og bakar sér tjón með að standa ekki gegn fávísum.
23 Margur gefur vini loforð af einurðarleysi
og bakar sér óvild að ófyrirsynju.
24 Lygin er ljótur blettur á mönnum,
hún er algeng í munni óagaðs manns.
25 Betri er þjófur en sílyginn maður
en báðir munu þeir glötun hreppa.
26 Það sem lygarinn temur sér verður vanvirða hans,
skömmin hans sífelldi förunautur.

Orðskviðir

27 Sá hlýtur frama sem viturlega mælir,
höfðingjum geðjast að hyggnum manni.
28 Sá uppsker ríkulega sem jörðina erjar
og sá sem nær hylli höfðingja fær brot sín fyrirgefin.
29 Gestrisni og gjafir slá augu spekinga blindu,
líkt og kefli í munni kæfa þær gagnrýni.
30 Hulin speki og falinn fjársjóður,
hvað stoðar það hvort um sig?
31 Betri er sá sem heimsku sína hylur
en hinn sem dylur speki sína.